Odpowiedni odczyn pH gleby decyduje o zdrowiu roślin i wielkości plonów. Większość warzyw i roślin ogrodowych najlepiej rośnie przy pH około 6-7. Za niski pH (gleba kwaśna) uwalnia toksyczny glin i ogranicza dostęp do wapnia czy magnezu, przez co rośliny słabo pobierają składniki odżywcze i gorzej rosną. Nie wszystkie rośliny potrzebują odkwaszania: niektóre ozdobne byliny (np. wrzosy, hortensje) oraz krzewy jagodowe (borówki) preferują kwaśne podłoże i nie wymagają podnoszenia pH.
Jak sprawdzić odczyn pH gleby?
Zanim zaczniesz nawozić, zbadaj odczyn gleby. Możesz przeprowadzić test w domu. Do wyboru są gotowe zestawy do pomiaru pH (paski wskaźnikowe, testery) dostępne w sklepach ogrodniczych.
Wykonaj test według instrukcji – dodaje się do próbki wody destylowanej i obserwuje zmianę barwy wskaźnika. Możesz także obserwować rośliny wskaźnikowe – chwasty tj. mlecz polny, koniczyna czy szczaw polny zdradzają kwaśne podłoże.
W uproszczonej skali pH: poniżej 5,5 to gleba kwaśna, 5,5-6,5 lekko kwaśna, 6,5–7,0 obojętna, a powyżej 7,0 – zasadowa.
Kiedy odkwasić glebę?
Odkwaszanie wykonuje się po zakończeniu sezonu wegetacyjnego – jesienią po zbiorach lub wczesną wiosną, ale nie później niż 3-4 tygodnie przed planowanym wysiewem lub sadzeniem roślin. Dzięki temu wapń z nawozu zdąży dobrze zareagować z glebą.
Odkwaszania ziemi nie wykonuje się w okresie intensywnego wzrostu roślin, ponieważ mogłoby to je uszkodzić. Optymalne pH dla większości warzyw wynosi około 6,0-6,5. Jeśli gleba jest bardzo kwaśna, najlepiej w pierwszym roku zastosować większą dawkę wapna, a potem powtarzać co kilka lat.
Nawozy wapniowe – sposoby na podniesienie pH gleby
Czym odkwasić glebę? Podstawową metodą odkwaszania są nawozy wapniowe, które dostarczają wapń neutralizujący kwasy w glebie. Przygotuj się do wapnowania gleby: określ pH gleby i dobierz dawkę nawozu. Do większości roślin w warzywniku stosuje się ok. 5-7 kg kredy nawozowej (mielonego węglanu wapnia) na 100 m², ale należy dostosować to do wyników pomiaru.
Do odkwaszania gleby wykorzystuje się różne rodzaje nawozów wapniowych:
- Wapno palone (tlenkowe) – silne, podnosi pH niemal natychmiast, dlatego stosuj je ostrożnie. Dzięki bardzo drobnej konsystencji reaguje szybko, ale naraża rośliny na „przepalenie” (nigdy nie używaj go przy zielonych uprawach).
- Wapno węglanowe (kreda nawozowa, wapniak) – łagodniejsze działanie, bezpieczniejsze dla roślin, jednak wolniej podnosi poziom pH. To nawozy o wysokiej zawartości węglanu wapnia (ok. 40-50%), polecane dla większości upraw.
- Dolomit – naturalna skała wapniowo-magnezowa (ok. 30% Ca, 15% Mg). Działa wolniej niż wapno palone, ale dostarcza dodatkowo magnezu, dzięki czemu odżywia rośliny i nadaje im intensywną zieleń. Dolomit poprawia strukturę gleby oraz wzmacnia trawniki.
- Mączka bazaltowa – zmielona skała wulkaniczna. Działa bardzo łagodnie i wolno podnosi pH ziemi, ale przy okazji wzbogaca glebę w krzemionkę. Dzięki temu rośliny lepiej bronią się przed chorobami grzybowymi, a gleba zyskuje lepszą strukturę. Można ją rozsypywać po powierzchni o każdej porze roku.
- Preparaty pH+ – płynne lub granulowane środki specjalne (regulatory pH) do podlewania gleby. Szybko podnoszą odczyn pH ziemi, ale ich koszt jest wysoki. W większości ogródków amatorskich w zupełności wystarczają naturalne środki, dlatego preparaty chemiczne stosuj tylko w razie pilnej potrzeby, np. przy zakładaniu nowego warzywnika.
Po rozsypaniu dowolnego wapna równomiernie po powierzchni glebę należy dokładnie wymieszać oraz mocno podlać za pomocą zraszacza ogrodowego. Wilgoć ułatwia rozpuszczenie wapnia i przyspiesza wyrównanie odpowiedniego pH ziemi. Po zabiegu odkwaszania gleby nie sadzi się od razu nowych roślin – odczekaj co najmniej kilka tygodni. Nie łącz przy tym odkwaszania z innymi nawozami: po wapnowaniu najlepiej zachować przerwę (1-2 miesiące) przed zastosowaniem nawozów azotowych i potasowych.
Domowe sposoby na odkwaszenie gleby
Oprócz nawozów kupnych można wykorzystać popularne domowe metody odkwaszania:
Popiół drzewny jest bardzo zasadowy (zawiera nawet 20-50% węglanu wapnia) oraz bogaty w potas i fosfor. Popiół należy zbierać ze spalania zdrowego drewna liściastego (najlepiej z kominka czy pieca). Unikaj drewna impregnowanego. Rozsypuje się go obficie na grządce i miesza z wierzchnią warstwą gleby na głębokość ok. 10 cm. Dzięki temu gleba szybko podnosi podłoże pH i zyskuje dodatkowe składniki.
Możesz także kompostować popiół razem z resztkami roślinnymi. Układaj w kompostowniku warstwami liście, skoszoną trawę lub trociny oraz obornik, a między nimi wsypuj popiół drzewny. Kompost o lekko zasadowym odczynie wzbogaci glebę w wapń i humus.
Możesz wykorzystać również skorupki jaj. Po umyciu i wysuszeniu można je rozdrobnić i wysypać wokół roślin lub do kompostu. Skorupki uwalniają węglan wapnia bardzo wolno, wspomagając stopniowe podniesienie pH gleby.
Z kolei obornik to naturalny nawóz organiczny o pH poniżej 7. Przy regularnym stosowaniu poprawia żyzność i strukturę gleby, jednocześnie stopniowo podnosząc pH podłoża. Efekty zauważysz dopiero po kilku miesiącach, ale jest on dobrym rozwiązaniem na większe grządki. Można używać świeżego lub granulowanego obornika.
Stosując powyższe metody, podniesiesz pH gleby do poziomu sprzyjającego większości upraw. Zarówno nawozy wapniowe, jak i popiół czy obornik dostarczają niezbędny roślinom wapń i magnez. Dzięki temu gleba ma lepszą strukturę i retencję wody.
