Gleba to mieszanina składników mineralnych i organicznych, powietrza i wody. O kondycji decydują struktury gleby, zawartość próchnicy i odczyn gleby. Żyzność gleby zwiększamy przez stały dopływ materii organicznej, ściółkowanie i ograniczenie ugniatania. Znajomość rodzaju gleby ułatwia dobór roślin uprawnych i nawożenia, co wpływa na plon oraz stabilność wilgotności.
Rodzaj gleby a przydatność upraw
Rodzaj gleby wyznacza przydatność stanowiska. Gleby lekkie o przewadze piasku nagrzewają się szybko, jednak równie szybko oddają wodę i składniki pokarmowe. Profil piaszczysty sprzyja gatunkom o płytkim systemie korzeniowym. Natomiast gleby ciężkie - gleba ilasta i ziemia gliniasta - dłużej magazynują wilgoć, ale wolniej się ogrzewają.
Co istotne, typ gleby przekłada się na potencjał rolniczy, dlatego dobór roślin od gleby zależy bardziej niż od odmiany. Zamiast walczyć z podłożem, lepiej je rozluźniać lub zwiększać pojemność wodną.
Rodzaje gleb w Polsce i rozmieszczenie gleb - jakie występują w Polsce najczęściej?
Gleby w Polsce kształtował klimat umiarkowany, procesy glebotwórcze i skała macierzysta. Gleby występują w Polsce pasowo w układzie gleb strefowych: na piaskach najczęściej występują gleby bielicowe i gleby rdzawe; na lessach dominują czarnoziemy, gleby czarnoziemne oraz najlepsze gleby płowe. Mady występują w dolinach rzecznych, rędziny na podłożu wapiennym spotkasz na Wyżynie Lubelskiej. Szare gleby leśne są powiązane z siedliskami lasów. W powierzchni Polski znaczący udział mają też gleby torfowe i bagienne.
Gleby brunatne - właściwości gleb i zastosowanie w ogrodzie
Gleby brunatne występują pod lasami liściastymi i na terenach użytkowanych rolniczo. To zwykle żyzne gleby brunatne właściwe o dobrej strukturze i umiarkowanej zawartości próchnicy. Po wprowadzeniu kompostu stają się urodajne gleby dla roślin kapustnych, porzeczek i wiśni. Sprawdzają się także pod trawniki, ponieważ równowaga wody i powietrza sprzyja darni.
Gleby bielicowe - piaszczysty charakter i kwaśny odczyn gleby
Gleby bielicowe należą do gleb lekkich, ubogie w składniki odżywcze i często o kwaśnym odczynie. Towarzyszą im gleby rdzawe typowe dla lasów iglastych. Aby poprawić jakość gleby, stosuj kompost, mączkę bazaltową i ściółkę. Na takim profilu dobrze rosną borówki, wrzosy i sosny. Przy warzywniku zwiększaj chłonność przez dodatki gliny, bentonitu i biocharu.
Gleby płowe i czarnoziemy - kiedy dają najwyższy plon?
Gleby płowe rozwinięte na lessach uchodzą za jedne z najlepszych, a przy wysokiej zawartości próchnicy zapewniają równą wegetację. Czarnoziemy i czarne ziemie to gleby o wysokiej aktywności biologicznej. W ogrodzie są to gleby bardzo dobre i gleby średnio dobre. Te urodzajne gleby długo utrzymują wodę i składniki pokarmowe, ale wymagają regularnego nawadniania ogrodu, aby chronić je przed zaskorupieniem i przesychaniem. Warzywa korzeniowe oraz zboża ozime w siewach poplonowych czują się tu wyjątkowo dobrze.
Mady i rędziny - gatunki gleb w dolinach i na wapieniu
Mady, odnawiane przez osady rzeczne, najczęściej występują w dolinach rzecznych; to gleby żyzne, choć zmienny poziom wód wymaga uważnej uprawy. Rędziny na skale wapiennej mają zasadowy odczyn i szybko przesychają; pomagają ściółki oraz nawadnianie kropelkowe. Na glebach typu rędzin dobrze czują się lawendy, szałwie i zioła. To również miejsca, gdzie sprawdzą się sady owocowe i winnice.
Gleby torfowe i gleby bagienne - jak je zagospodarować?
Gleby bagienne zajmują obniżenia terenu; są chłodne i długo nasiąknięte. Gleby torfowe zawierają dużo materii organicznej, jednak po przesuszeniu kurczą się i pękają. Gleby murszowe - powstają w wyniku odwodnienia torfowisk i intensywnej uprawy; bez stałej wilgoci tracą strukturę. Profil torfowy warto przeznaczać pod rabaty wodne albo rośliny kwasolubne. W ogrodzie deszczowym będą stabilnym rezerwuarem dla wody.
Jak poprawić typ gleby?
Poprawa gleby polega na stałym dopływie próchnicy i utrzymaniu proporcji wody oraz powietrza. W glebach piaszczystych zwiększaj chłonność, dodając kompost, glinę lub bentonit. W profilach ilastych i gleby gliniaste rozluźniaj strukturę grubym piaskiem i korą. Gleba kwaśna wymaga wapnowania, lecz dawkę dobierz do kategorii agronomicznej. Gleby o niskiej zawartości próchnicy wzbogacaj obornikiem przekompostowanym, a gleby o wysokiej zawartości materii organicznej regularnie przewietrzaj. Rodzaje gleby i typy gleb rozpoznasz testem w słoiku; wynik podpowie, czy dosypywać piasek, czy raczej próchnicę.
W glebach w naszym kraju najczęściej spotkasz:
- gleby bielicowe i rdzawe (piaski),
- gleby brunatne (średnio urodajne),
- najlepsze gleby płowe i czarnoziemy (wysoka żyzność),
- mady (występują w dolinach rzecznych),
- rędziny (wapienna),
- gleby torfowe i bagienne.
Głównie gleby piaszczyste dominują na północy, ale pozostałe typy także mają znaczenie. Każdy typ gleby ma inną przydatność i wymagania wodne. Wiedza o tym, jakie gleby występują na danym stanowisku, pozwala planować nasadzenia, poprawiać żyzność i stabilizować plon.
