Najczęstsze choroby liści roślin. Jak sobie z nimi radzić?

Choroby liści to schorzenie, które można rozpoznać po zmienionym wyglądzie liści, a także innych części rośliny. Liście zmieniają kolor, pojawiają się plamy lub naloty, żółkną, usychają bądź obumierają. Czynnikiem chorobotwórczym w tym przypadku najczęściej jest patogen grzybowy, czyli grzyb na liściach, który atakuje tkanki i stopniowo zabija roślinę. Jeśli podejmiemy działanie zbyt późno, choroba rozprzestrzeni się, liście i pędy obumrą, a w efekcie cała roślina może zamrzeć. Dzięki poniższym poradom możesz jednak uratować swoje kwiaty doniczkowe i ogrodowe krzewy ozdobne i cieszyć się ich zdrowym wyglądem.

Plamistość liści (antraknoza liści)

Plamistość liści to ogólna nazwa chorób objawiających się plamami na liściach, wywoływanych przez różne patogeny. Na liściach pojawiają się najpierw drobne, okrągłe plamki (żółte, brązowe, czerwone, czasem z ciemniejszą obwódką), które stopniowo się powiększają i zlewają ze sobą. W wyniku tej choroby grzybowej porażony liść zasycha. Następnie silnie opanowane liście przedwcześnie opadają.

Przykładami chorób z tej grupy są antraknoza liści (np. na fasoli, ogórku, bluszczu), czarna plamistość liści (atakująca np. róże) oraz chwościk buraka, porażający liście buraków cukrowych.

Mączniak prawdziwy (mączniak zbożowy)

Roślina cierpi na tę chorobę, jeśli na końcach liści widoczny jest biały, proszkowaty i zmywalny, mączysty nalot. Później zmieniają one kolor na brązowy i więdną.

Czynnikiem chorobotwórczym jest grzyb. Jego zarodniki unoszą się w powietrzu, osiadają na liściach, kiełkują tam i tworzą grzybnię. Większość grzybów potrzebuje wilgoci, aby wykiełkować, ale nie mączniak zbożowy. Ten patogen rozwija się tylko na suchych liściach przy ciepłej pogodzie, dlatego nazywany jest "grzybem ładnej pogody". Mączniak prawdziwy atakuje wiele gatunków roślin: ogórki, marchew, skorzonerę, drzewa owocowe, róże oraz inne krzewy i rośliny ozdobne.

Mączniak rzekomy

W przeciwieństwie do mączniaka zbożowego, mączniak rzekomy uwielbia wilgoć i rozwija się głównie przy wysokiej wilgotności powietrza. Jego zarodniki osadzają się na wilgotnych liściach i wnikają w tkanki przez aparat szparkowy.
Podczas gdy mączniak zbożowy osiada na górnej części liścia, mączniak rzekomy infekuje jego dolną część liści. Tutaj grzyb tworzy szaro fioletową grzybnię. Zagrożonymi roślinami są rzodkiewki, chrzan, sałata, roszponka, groszek, szpinak, cebula i winorośl.

Rynchosporioza zbóż

Ta choroba nie ma jednolitych symptomów, ponieważ czynnikiem chorobotwórczym mogą być różne odmiany grzyba. Chore liście mogą być żółte, czerwone, a z czasem mogą brązowieć lub być czarne na końcach. Na początku pojawiają się małe plamki, które coraz bardziej się powiększają. Kiedy zaczynają się łączyć, liść schnie i obumiera. To choroby roślin takich jak seler, pomidory, margerytki, pietruszka i złocienie. Za objaw rynchosporiozy uznaje się także szybkie rozprzestrzenianie się choroby na całych liściach.

Zaleca się od początku posadzić rośliny tak, aby zachować między nimi większe odstępy. W ten sposób po deszczu liście będą mogły szybko obeschnąć, co zmniejsza ryzyko infekcji. Większość zarodników znajduje się w ziemi. Mogą się więc pod wpływem deszczu dostać na liście. Można temu zapobiec przykrywając ziemię słomą, jak na plantacjach truskawek. Dobrze jest też podlewać rośliny nie z góry, ale od dołu.

Rdza

Rdza to kolejna choroba liści, która objawia się charakterystycznymi przebarwieniami. Podobnie jak rynchosporioza, rdza powoduje powstanie żółtych plamek na górnej powierzchni liścia lub czerwono-pomarańczowych wyrostków po spodniej stronie liścia. Na chorobę tą często cierpią truskawki, jednak rdza nie jest szkodliwa i nie wyrządza roślinie szkód. Aby z nią walczyć, wystarczy po zbiorach usunąć chore części rośliny.

Jeśli rośliny są zarażone grzybem, ważne jest usunięcie uschniętych części. Nie należy wrzucać ich do kompostu, ponieważ grzyb może się rozprzestrzenić. Można się ich pozbyć, wyrzucając razem z odpadami domowymi. Jednym ze sposobów pomocy roślinom jest wzmacniający środek na szkodniki i pasożyty, znany naszym babciom. Do jego przygotowania potrzebna jest cebula lub czosnek, które podgrzejesz w wodzie. Następnie wywarem podlej rośliny. Można również spryskać tym płynem zainfekowane części roślin. Dla uzyskania efektu jednak proces należy regularnie powtarzać. Pestycydy stosuj jedynie wtedy, kiedy infekcja jest bardzo poważna lub pojawia się stale.

Choroby liści roślin doniczkowych

Choroby roślin doniczkowych także dotykają liście – sprzyja temu stała wysoka wilgotność powietrza, brak przewiewu czy przypadkowe przelanie wodą, które skutkują zgnilizną, W takich warunkach rozwijają się podobne patogeny:

plamistość liści (plamy grzybowe),
mączniak prawdziwy (biały nalot),
szara pleśń (szary nalot i gnicie).

Zdarzają się też choroby bakteryjne (wodniste plamy z żółtą obwódką na liściach) oraz infekcje wirusowe, np. mozaika liści powodująca przebarwienia. Niestety choroby wirusowe i zaawansowane bakteryjne są praktycznie nieuleczalne – porażone okazy najlepiej usunąć. Aby uniknąć chorób wśród kwiatów doniczkowych, podlewaj je umiarkowanie, często wietrz pomieszczenia i nie ustawiaj zbyt ciasno.

Jak zapobiegać i zwalczać choroby liści?

Jeśli chcesz walczyć z chorobami liściowymi, to przede wszystkim usuwaj natychmiast chore liście (już przy pierwszych objawach choroby) oraz inne porażone części roślin. To pomoże Ci ograniczyć rozprzestrzenianie się infekcji.

Nie wyrzucaj zainfekowanych resztek na kompost – najlepiej od razu wynieś je do odpadów, żeby zarodniki grzybów nie przeniosły się z powrotem do ogrodu. Pamiętaj też, żeby nie sadzić roślin zbyt gęsto. Jeśli zachowasz między nimi odstępy, to zapewnisz im przewiew. Dobra wentylacja i dostęp światła sprawiają, że liście szybciej schną po deszczu.

Podlewaj rośliny bezpośrednio do podłoża (przy korzeniach), nie mocząc liści, szczególnie pod wieczór. Mokre liście w połączeniu z chłodną nocą sprzyjają infekcjom. Jeśli występują opady deszczu, to także nie podlewaj roślin.

Aby ograniczyć ryzyko chorób związanych z nadmierną wilgocią na liściach, warto zastosować systemy nawadniania kropelkowego, które dostarczają wodę bezpośrednio do korzeni roślin. Dzięki temu liście pozostają suche, co zmniejsza rozwój patogenów grzybowych i poprawia zdrowie roślin.

W uprawie roślin unikaj nadmiernego nawożenia azotem, ponieważ jego nadmiar powoduje zbyt miękki, podatny na choroby wzrost. Do ochrony plantacji stosuj zbilansowane nawożenie i dbaj o ogólną kondycję roślin, żeby były bardziej odporne. Wypróbuj naturalne metody: przygotuj domowy oprysk z wywaru z czosnku lub cebuli i stosuj go profilaktycznie oraz interwencyjnie – podlewaj albo spryskaj nim chore liście za pomocą opryskiwacza ogrodowego. Preparat wzmacnia rośliny i hamuje rozwój patogenów. Dla skutecznej ochrony roślin, zabieg trzeba regularnie powtarzać.

W ostateczności sięgnij po chemiczne środki ochrony roślin (fungicydy). Zawsze stosuj je zgodnie z etykietą i zaleceniami producenta.