Önceki GARDENA haber bülteninden sonra sonbahar kesimiyle ilgili çok sayıda soru aldık. Burada uzman bir kullanım kılavuzunu yeniden ifade edemeyiz. Ancak, birkaç yardımcı ipucu vermekten mutluluk duyacağız.
Nelerden kurtulmak gerek?
-
Tüm ölü ve hastalıklı odunlar (kiraz ağaçlarındaki kahverengi küflü dallar, akçaağaçlardaki pamukçuklu nektarlar vb.)
-
Birbirlerini yıpratan ve ağaç kabuğunda yaralanmalara neden olan veya bu potansiyeli taşıyan rekabet halindeki dallar
-
Yol üzerinde çıkan ve insanların kış patikalarını güvenle kullanmalarını engelleyecek her şey
-
Yumuşak üst filizler ve bunların gelişmemiş tomurcukları, çiçeklenmiş tomurcuklar ve tohum sapları (örneğin karyopteris, perovskia, güller ve ipek otları)
-
Çalılardaki ve çimlerdeki ölü yapraklar. Ancak: Yaşlanmış veya karla kaplı çimler ve çalı tohum sapları sonbahar/kış bahçelerinde çok hoş görünürler, özellikle de GARDENA bahçe lambalarıyla aydınlatıldıklarında. Ayrıca, bahçe haşereleri kışı ot oyuklarında ve tohum saplarında geçirirler. Bu nedenle baharda bunların durumunu değerlendirmeli veya muhtemelen kesmelisiniz.
Neleri tutmak gerek?
Bu aşamada sınırlı kesim yapmalısınız. Ayaz kesimleri sekteye uğratabilir ancak dalları yeniden dondurabilir de. Dolayısıyla şimdi bahar seviyesine dek kesim yaparsanız ve bitki dondan dolayı zarar görürse, baharda düzeltmek için geri dönüş özgürlüğünüz olmaz. Şimdi daha az kesin ki bitkilerinizle baharda ilgilenme özgürlüğünüz kısıtlanmasın.
Bilinen belli türler ile ilgili notlar
Şimşir çit: Şimşir yaprak dökmeyenlerdendir ve don riski olabilir. Bu nedenle baharda sadece istenen şekle getirmek üzere kesmelisiniz. Şimşir baharda yaşlı dal yapısına kadar kesilmeyle baş edebildiğinden yeniden sürecektir. Sürmeye başladığında biraz gübre verip dallar aşağı yukarı 5 cm olduğunda yeniden şekil verin. Ayrıca bkz>Çit bitkileri
Dağ muşmulası: Zemin kaplayan dağ muşmulaları dona karşı çok dayanıklıdır. Şimdi bir çit biçiciyle ekildiği alana uygun olarak şekillendirilebilirler. Bitki yaşlı dal yapısına kadar kesilmeye dayanır ancak bunu yapmanın en iyi zamanı bahardır. Daha sıkı olup iyi dallanmaları için baharda genç bitkilerin önceki yılın dal uzunluğunun yarısına kadar budanmaları gerekir.
Porsuk ağacı: Doğrudan en yaşlı dala kadar, budanmayı son derece rahat kaldırır. Kozalaklı ağaçlar kış bahçelerinde rüzgar kırıcı rolü oynadıkları ve kuşlara koruma sağladıkları için en iyisi baharda kesip kısaltmalısınız.
Leylak: Kırpılamaya çok ihtiyaç duyar. Kırpmaya genelde güçlü sürgünle yanıt verir; ancak, şekil verme alanında güçlü dallanma anlamına da gelebilir. En yaşlı dala kadar budanmaya uygundur; bunun için en iyi zaman bahardır. Kesip kısaltmaya karar verirseniz, eski dalları ve ince dalları tüm çevresinde eşit uzunlukta olacak şekilde budayın. Yeni sürgünlerin artmasını istiyorsanız uzun dalları ortadan serbestçe kesin; bunları kısaltmayın, sadece en güçlü 5 ila 7 tanesini bırakın. Eski çalıları 2-3 yıl içinde yeni sürgünlerle baştan oluşturmak için gerekiyorsa 30-50 cm civarına kadar kısaltın.
İncir: Kolaylıkla donabileceğinden baharda budayın. 2009 meyveleri halen üzerinde görülebilir. Dolayısıyla baharda sadece biraz kısaltmalısınız. Sonra şekle ve seyreltmeye odaklanın. Ayva ağaçları gibi, incirler de budamaya aralıksız yanıt vermezler. Bir yıllık üst filizleri kırparsanız daha iyi dallanmazlar. Uygun yerden kesilip kısaltılırlarsa sadece bir yıllık dalların dallanması desteklenebilir.
Çimler: Bunları hemen şimdi kısaltmak zorunda değilsiniz; bunun yerine gerekiyorsa iple bir araya bağlayın ve baharda kesin. Böylelikle bitkinin kalbi dondan ve kış neminden istendiği şekilde korunur, tıpkı bataklık sazlarında olduğu gibi.
Çitler: Sonbaharda hemen kesmeyin! Genç çitler: İlk kesim Mayıs/Haziran, ikinci kesim Ağustos/Eylül. Eski çitler için, (Haziran sonundaki) ikinci filizlenmeden sonra tek kesim yeterlidir. Kozalaklı ağaç çitlerinin filizlenmeden önce kesilmeleri en iyisidir, böylelikle yaralar çabucak iyileşir. Bazı Alman yayınlarında çitlerin (kuşların kuluçka dönemini ve yavrularını korumak için) ne zaman kesilmesi gerektiğine yönelik kılavuzlar bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için yerel yetkililere (park ve bahçeler bölümü ve çevre koruma kurumu) danışın. Çalıları keserken, alt çeyreğinin çıplak kalmasını önlemek için eğimli taraflarını şekillendirmeye çalışın. Yukarı doğru gittikçe her 100 cm için her taraf 10 cm daha içeride olmalıdır (yani toplamda 20 cm daha dar).
Frenk üzümü çalıları: Kaliteli meyveyi 2009’da, aşağı yukarı bir kurşun kalem kalınlığındaki hafif 2008 filizleri taşıyacaktır; bu filizler (baharda) budanarak serbest bırakılmalıdır. Budama aynı zamanda, 2009 filizlerini (bir başka deyişle 2010’un meyve verecek dallarını) artırmalıdır. 3 yıldan yaşlı kalın, koyu sürgünlü çalıları seyreltin (toprağın hemen üstünden veya dallanma iyiyse toprak seviyesinden). Çalıları filizlerini istenen dallanma seviyesine kadar keserek budayın. Sadece toprak seviyesi filizlerinden en güçlü 5 ila 7 tanesini bırakın ve bunları kısaltmayın.
Kiraz ağaçları: Süs kirazı ağaçlarını baharda çiçek açtıktan sonra seyreltin. Meyve veren kiraz ağaçları Haziran/Temmuz’da hasattan hemen sonra budanmalıdır. Sadece çok az kesin/seyreltin! Aşırı budama reçine akmasına neden olur; bitkiyi birkaç yıl sonra öldürür.
Kivi ağaçları: Ana dikey dalda üç ila yedi arasında yan dal bırakın (kivi ağacını destekleyen mekanizmaya bağlı olarak); bunlar meyve taşıyacak olan ana dallardır. Meyve taşıyan dalların tomurcukları bu ana dallardan yetişecektir. Bunları yazın meyvelerin üstündeki ilk yapraktan başlayarak yaklaşık sekiz on yaprak kısaltın. Kışın sonunda aynı dalları üç ila beş tomurcuğa kadar kısaltın, yeni meyve verecek dallar yine buralardan sürgün verecektir. Her üç dört yılda bir yaşlanan dal grubunu hemen ana daldan kaldırarak genç meyve dallarıyla değiştirin.
Çin söğüdü: En iyi ilkbaharda budanır; kışın özellikle ince dallar donar. Bunları baharda fark edip budayabilirsiniz. Bu ağaç en yaşlı dallara kadar, hem hafif, hem de ağır budamalarla başedebilir.
Kurtbağrı: Budamayı topraktan bir karış mesafedeki yaşlı dala inildiğinde dahi son derece rahat kaldırır. Diğer yönleri çalılarla aynıdır.
Zeytin ağaçları: En iyi ilkbaharda budanır. Fazla sıkı sarılan daha eski sürgünleri veya dalları keserek seyreltin. Filiz uzunluğunu daha derindeki diğer bir dala kadar budayın ve eşit şekilde yuvarlak hale getirin. Baharda en yaşlı dala kadar olan ağır budamaya dayanır. Zeytin ağacı çok güçlü kesimleri uzun sürgünler çıkararak karşılar. Bunları birkaç asıl dala kadar seyreltin.
Erik ağaçları: Sonbaharda kırpmayın, kış sonunda Mart’ta tomurcuklar kabarmadan önce kesin.
Orman gülleri: Çalları çiçeklenme bittiğinde istenen alt dallara kadar kırparak kısaltın. Alternatif olarak, eski dala kadar kırpın, güçlü orman gülleri kırpmaya çok iyi tepki verir.
Güller: Tüm çiçek tarhı güllerini ve sarmaşık/çalı güllerini üçte birine kadar kesin. Baharda ince budayın. Bel hizasındaki yabani gülleri dekorasyon amacıyla bırakın; baharda kesmekten çok seyreltin.
Japon şemsiye çamı: Budanmaya dayanamaz, sadece baharda dona hassasiyet nedeniyle budayın. Sonra filizi istenen ince bir dala kadar kesin. Böylelikle filiz kısalacak ama yeşil bileşik yaprak dayanıklı dal olarak kalacaktır.
Kartopu ağacı: Gilaburu gülü hariç, sadece baharda budayın. Aksi takdirde>Leylak gibi budayın.
Kelebek çalısı: Sonbaharda, sadece üçte bir ila bir buçuk oranında kısaltın; don hasarını önlemek için bundan daha fazlasını kesmeyin (yukarıya bakın). Büyüme başlamadan önce Mart / Nisan aylarında ince bir şekilde kırpın (inceltin ve yaklaşık 50 cm azaltın).
Narenciyeler: Sadece baharda kesin, sonra yeni gelişimi desteklemek ve çok miktarda çiçek almak için gerekiyorsa seyreltin ve eşit olarak yuvarlayın (örneğin portakallar bir yaşındaki dallarda çiçek açar).
Boru çiçeği: Kış öncesinde sadece biraz kırpın. Şimdi ne kadar kısaltırsanız, bitki yeni yılda o kadar geç çiçeklenecektir, çünkü önce çiçek sürgünlerinin oluşması gerekir.
Mavi patates çalısı: Şimdi üçte birine kadar budayın; baharda da tamamen budayın. Sonra yaşlı dala kadar kesilebilir.
Zakkum: Budamaya iyi dayanır; baharda yaşlı dala kadar bile kesilebilir. Ancak her zaman bir çatala kadar kırpmak daha iyidir, böylelikle yapraklı filizler dayanıklı dal olarak kalır. Lütfen unutmayın; çeşitli zakkum türleri budama sonrasında diğerlerinden daha iyi dallanırlar. Zakkum normalde çiçek açtıktan hemen sonra budanır. Şimdi sonbaharda keserseniz, gelecek yılın tomurcuklarından kurtulabilirsiniz.
Ağaç minesi: Mavi patates çalısı gibidir.
İdris otu: İdris otu bitkileri genellikle kesilmez çünkü yıldan yıla daha güzelleşirler. Bununla birlikte gerekiyorsa bir karış kadar kesebilirsiniz. Bunun en iyi zamanı bahardır.
