Zegar kwiatowy

Już na początku XVIII wieku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz stwierdził, że kwiaty mają swój własny rytm biologiczny, ponieważ otwierają i zamykają swoje kielichy o bardzo różnych porach. Maki, na przykład, rozkwitają wczesnym rankiem, a wiesiołek woli rozkwitać dopiero wieczorem. Dlaczego natura nie jest tak urządzona, że wszystkie kwiaty rozkwitają wraz z pierwszymi promieniami słońca? Odpowiedź jest bardzo prosta: ta harmonia odgrywa bardzo ważną rolę w przyrodzie, ponieważ różne pory rozkwitania kwiatów zapewniają owadom całodobowy dostęp do pyłków i nektaru. Jedną z korzyści stanowi to, że owady wiedzą dokładnie, które kwiaty otwierają się o jakiej porze, dzięki czemu nie tracą czasu na długie poszukiwania źródła pokarmu. Kolejna korzyść wynika z tego, że konkurencja o pożywienie między pszczołami, trzmielami, motylami i bzygami jest mniejsza. Ten sprytnie działający rytm przynosi również korzyści kwiatom, które nie muszą konkurować między sobą o przyciąganie owadów, które mogłyby je zapylić.

Różne rośliny potrzebują odpowiednich owadów do zapylenia ze względu na różnice w budowie swoich kwiatów. Na przykład wiesiołek rozmnaża się z pomocą ciem, którym długa ssawka umożliwia penetrację kwiatu. Ćmy rozpoczynają poszukiwanie pokarmu późnym wieczorem, kiedy opuszczone przez ptaki ogrody stają się dla nich bezpieczniejszym miejscem. Dlatego właśnie wiesiołek przystosował swoją porę rozkwitania do rytmu ćmy i otwiera słodko pachnące jaskrawożółte kwiaty dopiero późnym wieczorem. Dodatkową korzyścią dla wiesiołka jest oszczędzanie energii.

W oparciu o tę wiedzę w roku 1745 Karol Linneusz posadził pierwszy zegar kwiatowy w Ogrodzie Botanicznym w szwedzkiej Uppsali. Stworzył on okrągłą rabatę kwiatową podzieloną na 12 części. Każda część zegara kwiatowego odpowiadała dokładnie godzinie dnia i wypełniona była roślinami w taki sposób, by kwiaty otwierały się lub zamykały właśnie o tej porze dnia. Przypuszcza się, że Linneusz wykorzystywał swój zegar do oznaczania godziny z dokładnością do pięciu minut. Dzisiaj zegary kwiatowe traktowane są bardziej jako ciekawostka przyrodnicza i zwracający uwagę ornament, co jednak nie oznacza, że utraciły swój urok. Mimo iż dzisiaj smartfon informuje nas o tym, która jest godzina, okresy kwitnienia poszczególnych kwiatów mogą nadal okazać się przydatne, na przykład kiedy pracujemy w ogródku. Jedno spojrzenie na kozibród łąkowy powie nam, że zbliża się pora lunchu.

Kwiaty pokażą też, czy tego dnia wymagają podlewania. Jeżeli nagietek o siódmej rano jeszcze nie rozwinął płatków, tego dnia nie ma co liczyć na ładną pogodę. Jeżeli całkowicie się zamyka, prawdopodobnie idzie burza, dlatego należy szybko pozbierać wszystkie narzędzia ogrodnicze porozrzucane w ogrodzie!

Jeżeli chcesz dodać taki kolorowy i przyciągający uwagę kwiatowy akcent w ogrodzie, oto kilka czasów otwarcia i zamknięcia poszczególnych gatunków kwiatów.

Czasy otwierania kwiatów:

5:00 : Mak
6:00 : Powoje
7:00 : Podbiał pospolity
8:00 : Pierwiosnek lekarski
9:00 : Stokrotka
10:00 : Szczaw zwyczajny
11:00 : Mlecz zwyczajny (uwaga – nie mniszek!)
12:00 : Delosperma
16:00 : Dziwaczek jalapa
20:00: Wiesiołek

Czasy zamykania kwiatów:

14:00 : Cykoria podróżnik
15:00 : Dynia
16:00 : Podbiał pospolity
16:00 : Szczaw zwyczajny
17:00 : Lilia wodna
18:00 : Mak
21:00 : Pierwiosnek lekarski

Wskazówka: podane przez nas czasy otwierania i zamykania kwiatów mogą się nieco różnić, ponieważ rośliny dostosowują się do klimatu danego regionu, położenia słońca w danej szerokości geograficznej oraz do proporcji ilości światła dziennego do nocy. Co więcej, zwyczaje owadów mogą także wpływać na zachowanie kwiatów. Najlepiej zatem obserwować czasy otwierania się i zamykania kwiatów w swoim otoczeniu, co pozwoli na stworzenie własnego, indywidualnego zegara kwiatowego, dostosowanego do miejsca naszego zamieszkania.